In questa rubrica abbiamo già parlato tante volte di Dumini, per l’anagrafe Domenico, Badalin.
Ma poiché un amico non si dimentica mai, vogliamo ricordarlo ancora una volta a 40 anni dalla sua scomparsa avvenuta a Torino il 5 febbraio 1980.
E lo facciamo con l’articolo Ël Crist paisan scritto dal poeta Rico Gulin (Enrico Gullino, Saluzzo 1935 – Cuneo 2018) che è apparso sul giornale Musicalbrandé arvista piemontèisa scartari 85 – mars 1980.
Segue uno stralcio della poesia Nosgnor paisan di Badalin, citata nell’articolo.
ËL CRIST PAISAN
Ij Poeta a van drit ën Paradis, përchè ‘l Paretern a l’é gelos ëd costa gent tant ràira e pressiosa; e ‘dcò përchè la Poesìa a l’é fàita për l’òmo, ma a ven dal Cel.
E dë strop ëd Cherubin – ch’a son d’àngej rissolin mes òmo e mes masnà, pròpi coma ij Poeta, a-j compagno trames a le nìvole, cantand tut sù, fin-a dëdnans a San Pé.
E costa a l’é na gran consolassion për noi che i l’oma avù ‘l boneur d’ancontré ‘l Poeta che a l’ha lassane e che a l’avìa regalane, ansema a soe paròle, ëdcò ‘n canton ëd sò cheur: ël canton ëd j’amis; a l’é na gran consolassion për noi che i restoma con un gran magon e un gran veuid. Ma an fà corage pensé che ij Cherubin che a l’han compagnà Dumini a l’han cantaje, për stra, le «soe» canson, cole dij paisan e dle tère monfrin-e. E, sigura, Dumini a l’ha vardà giù ij «sò» varèj ancora tut bianch ëd fiòca e carià d’invern e a l’ha faje un soris che, ën sij làver d’un Poeta, a l’é coma na benedission.
E a spetelo, lassù, a-i era sigura ‘l «Crist Paisan», col ch’a manda ‘l sol dòp le tempeste e ch’a sà scoté e ‘ntendi con passiensa e comprension le còse ch’a ven-o da «drinta», ëd j’òmo ch’a vivo e ch’a seufro e ch’a sento, da òmo, l’andé dla vita batajà trames a le taragne dle colin-e e pa al ciman dij palass o a le «caden-e ‘d montage» dle fàbriche dle sità.
E ‘l «Crist Paisan», ch’a l’ha strenzù Dumini ‘nt ij Sò brass nervos e nèir dël sol monfrin, a l’ha daje na cadrega, sù, àut, davzin a Broferi e Còsta e Pacòt e Motura e a tute j’àutre vos ch’a parlo nostran për dì le còse che, malgré lenghe e parlade, a van bin për tuti e për sempe. Përchè a son Poesìa vera e basta.
E noi speroma che Dumini, a sò «Crist Paisan», a sghincia almeno n’euj, giusta për arcordeje che sì da bass a son restaje tuti ij sò amis: për tant ch’a-j daga na man e ch’a-j lassa nen perde.
NOSGNOR PAISAN
… Mi son tornà për sté… e ‘nt is varèi,
veuja Nosgnor, fass delcò1 cont ëd meuri. …
… Coma na vira, pari. Sot al rami
j’heu dlonch sentìna la presensa viva,
coma se la sò vos l’eissa ciamami.
O l’era ‘nt l’aria, ‘nt ij filagn dla riva,
o l’era ‘nt ij flin novej dël gran,
o l’era ‘nt ël respir ëd la matin…
Nosgnor Misercordios, Nosgnor Paisan
o l’era là, për senti ‘l me sagrin. …
… ‘nt ij varèi Nosgnor os treuva ‘ncora.
’Nt ël fabrichi ‘d sità, ‘s treuva pù nen!
O j’han bitalo fòra dël cancel!
Ël prum dì ch’ot presenti ‘n so travaj,
o t’entra ‘n camolin ant ël servel,
in camolin ch’ot ëstralassa2 mai.
Ël ghignon o l’é ‘d ca tra col miraji.
L’òm o l’é s-ciav ëd tucc ij tòch d’assel
ch’ël ranca da dël machini danaji…
E ‘ntant ant in canton dël sò servel,
ël camolin, dasient, al lo rosìa.
L’òm o l’é s-ciav dël cori ‘d na caden-a,
che l’assel e ‘l sidor os pòrta vìa…
E ‘l camolin ël sangh o j’anvelen-a. …
… Son nen bigòt e manca ‘n ciolandari3,
ma mi, quand j’era quì, mi, con Nosgnor
j’heu semp ciancià. E nen da visionari.
Ciancià ‘me fass con ti, dij mé dolor,
dij mé sagrin. Dël vòti m’anrabiava,
ciamand manca përdon dël mé paròli…
Ma Chiel o j’era, quand a mé sfogava!
Zù là, ‘n mes a l’assel, al fèr, al tòli4,
an mes al bròj ëd tucc coi machinari,
ant ël cheur ëd coj òm sarà ‘nt la gabia,
j’heu mai trovalo!… T’am capìti, pari.
Là Nosgnor j’é pù nen. O j’é ‘n mach rabia,
ghignon e rabia, coma ti t’am divi
e ‘n pù col camolin ch’o-j ten për man.
Pari: son torna pront a sapé ‘s rivi.
Për artrové Nosgnor. Nosgnor Paisan!
_____________________________
1 Anche
2 Lascia
3 Stupido
4 Latta
