In tanti l’adorano, qualcuno non la sopporta e altri non la digeriscono, ma non ci sono dubbi: è il piatto più caratteristico della cucina piemontese.
La Bagna Càuda ha una ricetta classica: acciughe, olio extra vergine d’oliva e aglio e una miriade di varianti (aggiunta di burro, di panna, di latte) che tendono a renderne più delicato il sapore.
In origine si usava l’olio di noci; per questo motivo qualcuno aggiunge anche dei gherigli di noci.
Si consuma intingendovi vari tipi di verdure, cotte o crude, della stagione autunnale e invernale.
La canson dla Bagna Càuda
Musica di Giovanni Stupino – Testo di Oreste Gallina
Nòstra bagna bagna càuda
L’è na dama campagnòla
Ch’a së sposa col vin bon
Testimòni doi povron.
Che alegrìa che delissia
Stoma tuti n’amicissia
Ten anvisch ël potagé
Ch’a la lasso mai sfreidé.
Su versomse amis da bèive
E bèivomne ëd col pi bon
An disìa barba prèive
Ch’a dasìa l’assolussion.
A le fomne ch’a në scaudo
Comodandne doi povron
Da bagné ‘nt la bagna càuda
Con ël card e dël vin bon.
Da bagné ‘nt la bagna càuda
Con ël card e dël vin bon.
S’a-i é l’aria frèida e grisa
E s’a-i sofia an cel la bisa
Mentre fiòca daspërtut
Stoma ansema ël temp l’è brut.
A-i è pa gnente al mond ch’a sia
Pi che bagna e vin ch’a dìa
A nòstra anima d’aiùt
A nen piesla nen dël tut.
Su versomse amis da bèive
E bèivomne ëd col pi bon
An disìa barba prèive
Ch’a dasìa l’assolussion.
A le fomne ch’a në scaudo
Comodandne doi povron
Da bagné ‘nt la bagna càuda
Con ël card e dël vin bon.
Da bagné ‘nt la bagna càuda
Con ël card e dël vin bon.
Oreste Gallina (Mango d’Alba 24 gennaio 1898 – Arona il 15 ottobre 1985).
Per altre notizie v. Cose Nostre di gennaio 2018
Giovanni Stupino musicista
Per sentire la canzone: http://www.youtube.com/watch?v=ESHqx0hglDo
La Bagna dij povron
di Alberto Viriglio
I l’hai girà, toirà! L’hai fàit passé
sinquantamila lìber e papé:
vivù ‘d le sman-e ‘nt le biblioteche,
lesù stòrie roman-e, stòrie greche,
memòrie, bërgamin-e, comentari,
volum e manoscrit rusià dai giari…
Dòp un travaj parèj
l’hai nen podù savèj
chi ch’a fussa l’autor ‘d cola invension
ch’as ciama «bagna càuda dij povron».
Deputassion dë Stòria, i ciamo mi
còsa ch’i feve? I studie neuit e di
cartasse fruste; i stampe un memorial
su Re Pipin; n’artìcol d’un giornal
për stabilì che ‘l barba ‘d Carlo Quint
l’è mòrt a quindes ani e nen a vint,
ò che ‘nt ël temp antich
al Monte a-i era un brich;
ma nen n’«Estratt» nen na publicassion,
sl’orìgine dla bagna dij povron.
J’elo quàich ritròvato conossù
parèj dla bagna? L’àlo pi ‘d virtù
‘l vapor? E l’automobil e ‘l tramvai
a valne mej dla sàussa d’euli, d’aj,
butir, anciove e sal che un gran talent
l’ha regalane a noi, sò dissendent?
Na statua a-i andarìa,
për n’invension parìa,
mentre a ‘s sa gnanca ‘l nòm dël talenton
ch’a l’ha inventà la bagna dij povron.
A l’han fàit cavajer, comendator,
certi che a vendo d’aqua për licor,
e intant l’autor d’un invension compagna
come la nòstra insuperabil bagna,
vero benefator ëd l’umanità,
l’è sempre ‘nt ël canton dij dësmentià,
gnun a conòss ël nòm
dël grand, grandissim òm;
a-i é, nen na pera, un ròch, con l’iscrission:
QVI • NACQVE… • COL • ‘D • LA • BAGNA • D’ • J • POVRON
Alberto Viriglio (Torino 17 febbraio 1851 – Torino 22 agosto 1913)
Per altre notizie v. Cose Nostre di maggio 2022
