Sotto lo pseudonimo di “Capitani Mania Rèida”, e probabilmente anche sotto quello di prof. Francaso[1], si nasconda un certo Giuseppe Doria, che fu redattore del giornale umoristico «Pasquino» e collaboratore del «Birichin». Di lui non abbiamo nessuna notizia biografica.
Il nome Mania Rèida probabilmente nasce dalla traduzione in piemontese del nome dello scrittore inglese di romanzi d’avventura Mayne Reid (Mania Rèida: Manica Rigida).
Mania Rèida fu l’autore del romanzo Le straordinarie aventure ‘d Martin Cassul an Àfrica, di cui riportiamo un breve passo, e che uscì in 44 puntate sul «Birichin» (tra il 1901 e il 1902) facendo il verso ai romanzi di viaggi e avventure seri e comici, di Verne, Daudet, Salgari e Mayne-Reid.
Fu poi stampato in volume nel 1902 (Torino, Sacerdote) e nel 1995 (Torino, Viglongo).
Le straordinarie aventure ‘d Martin Cassul an Africa
Il droghiere torinese Martin Cassul[2], afflitto oltre che dalla moglie anche da due suocere (la madre e la nonna della moglie), intraprende un viaggio per mare, durante il quale però cade dalla nave approdando così fortunosamente sulle coste dell’Africa, dove affronta tutta una serie di avventure.
CAPITOL II
Pen-a Martin Cassul a l’é trovasse an mes a j’onde, a l’ha esclamà:
«E adess abandonomse al destin!»
Ël fresch ëd l’aqua a l’avìa faje passé la rivolussion interna e chiel, an quant a salute, as trovava benìssim.
La scàtola ‘d tòla a lo tnisìa a fior d’aqua. La neuit a l’era motoben ëscura: gnanca na stèila a brilava an cel. Un silensi përfond a regnava antorn a Martin Cassul.
«Chissà còsa ch’a diran ij mè compagn ëd viagi doman matin, quand ch’am treuvo pi nen!… I l’hai faje na bela facessia[3] al capitani!»
Ma antant un pensé nojos a l’ha assalilo.
«E adess còsa ch’i devo fé? A l’é vèra ch’i patisso nen ël mal ëd mar, ma an compens i l’hai già ‘1 granfi[4] a le gambe».
Nen për gnente Martin Cassul as considerava da chiel istess un geni. Sò sërvél a l’era sempre pien ëd trovade e a l’era bon d’invension motobin superior a cola dël tamarindi[5].
A sofiava un vent leger.
Martin Cassul a l’é tirasse su la camisa davanti e con le doe man a l’ha tnula slargà, pròpi com na vela; ël vent a l’ha sofiaje andrinta, e via fòrt! Martin Cassul a l’ha pijà na diression ëd nòrdest con na velocità discreta.
«Ecco un mes ëd locomossion bastansa còmod… La scàtola ‘d tòla an ten an aria, la camisa an fà andé avanti… ma sòn a l’é na vera América! Brav Cassul, ancora na vòlta lassa ch’it fasa ij mè compliment: it ses un geni!… Ahi! »
Tut ant un moment, a l’ha mandà un crij. Còsa ch’a l’era suceduje?
Sò pé drit a l’era stàit mordù da na bes-cia che, ant lë scur, Cassul a podìa nen vëdde, ma che a dovìa esse fòrta e enòrm përchè a lo fasìa torné andaré, vincend la fòrsa dël vent…
«Che bes-cia ch’a l’era?»
Martin Cassul a l’é chërdusse përdù… La bës-ciassa a lo tirava chissà andova… forse tra pòch a l’avrìa mangialo… còsa fé?… Martin Cassul a sufrìa, an col moment, tute le pen-e dl’infern…
A-j ësmijava d’avèj ancor ël mal ëd mar o d’esse an mes a le doe madòne…
Ma noi i lo savoma. Martin Cassul a l’era sensa fond an trovade geniaj. Còsa ch’a l’ha fàit?
A l’ha abandonà la vela, vis-a-dì la camisa, e con ij doi pugn sarà a l’é butasse a bate con tuta fòrsa la scàtola ‘d tòla…
Ma chërde nen che Martin Cassul a batèissa a cas; nò, chiel a l’é butasse a soné un tòch ëd Wagner…
L’efét a l’è stàit imedià.
La bës-ciassa, che forse a l’era un pess-can, a l’ha abandonà soa preda e a l’é sprofondasse mila méter sota ‘1 mar për pi nen sente la mùsica ‘d Wagner.
«Meno mal! Adess i l’hai trovà la manera ‘d libereme ‘d tuti ij mè nemis!… Brav Cassul!…».
Con la snistra a l’é strenzusse la drita për fesse ij compliment e a l’ha tornà a fé la vela con la camisa…
[1] Franch Aso = Proprio Asino
[2] Mestolo = simbolo di potere. Mdd: “Chi ch’a l’ha ‘l cassul an man a lo toira come a veul.”
[3] Scherzo
[4] Crampo
[5] Martin Cassul era depositario del segreto di una sua invenzione: «La polpa ‘d tamarindi» che probabilmente vendeva nel suo negozio
