Cari Amici lettori, con il numero di dicembre finiamo, con un racconto natalizio scritto da Camillo Brero, la breve rassegna di prosa in piemontese che abbiamo iniziato a gennaio di quest’anno.
(Per la biografia di C. Brero v. la rubrica “Nìvole” di Cose Nostre del febbraio 2018).
LA PASTORAL
Racconto tratto dal libro di prose:
· Camillo Brero, La bela stagion ëd l’anvod dij Bré, IJ BRANDÉ, Turin, 1972.
Sota le feste ‘d Natal a-i era sèmper la fiòca e a rivavo ij calabrèis con le ciampòrgne[1]. A l’avìo le fasse fin-a al ginoj e le braje dë vlu coma ij bërgé.
A j’ero an tre: un mincatant[2] a sofiava ant un bochin e a sgnacava con ij brass n’oiro[3] borenfi[4] che a mandava na mùsica longa, longa; sò cambrada a gonfiava doi pomin ross ansima al pìfer e a sonava le nine-nane pastore al Bambin. Ël pì giovo a l’avìa na gabia ‘d canarin da na man e un sach travers la schin-a. Chiel a girava con në scudlin[5] a cheuje la limòsna.
Noi masnà i-j sentìo da lontan e i corìo a feje festa. Anche ij grand as butavo sij porton a sente soa mùsica e a-j dasìo ‘l present[6] a col dij canarin.
Lor ëd sèira a s’artiravo ant le cassin-e e, ant la stala, prima ‘d deurme, a-j sonavo la pastoral për le masnà. Quand che a j’ero vnù a logé[7] da barba, mi i j’era andàit a deurme con Gustin, chiel a la testa e mi ai pé, për podèj sente la pastoral.
Magna a l’avìa prontaje la mnestra càuda e ant la sieta[8] a l’avìa butaje na mesa dosen-a d’euv dur con un salam dla grassa[9] che barba a l’avìa gavà da ‘nt l’ola[10].
I sai che barba, dòp la mnestra, a l’avìa portaje doe bote ‘d picheta[11] che lor a l’avìo svoidà ant un nen.
Mama am disìa che logé[12] ij viandant a l’era coma logé Giusù e la Madòna e che Nosgnor a na tnisìa cont.
A l’avìo pendù la gabia dij canarin al ciò dij finiment dël Mòro[13]. Ël lum a tërmolava e a smijava che tuta la stala a tërmolèissa.
L’oiro dël calabrèis a l’era dësgonfiasse mes.
As sentìo ij calabrèis che a mangiavo e che a beivìo e le fomne ch’a disìo: Pòvra gent!
Noi masnà i parlavo bass e barba con ël trent[14] a-j rangiava ‘l giass[15] a le vache.
Prima d’ancaminesse a soné la pastoral, col ëd l’oiro a l’avìa rutà e col dël pìfer a l’avìa guardalo. L’àutr a l’era restà con ij ghëmmo[16] sël balòt[17] e a smijava ansignochì[18].
Mentre col dël pìfer a sofiava sensa fërmesse, l’àutr mincatant a s’arposava e l’oiro a sonava për sò cont.
Magna a l’avìa portà Giusù Bambin e a l’avìa posalo sla paja sota ël lum. San Giusep e la Madòna a j’ero dë ‘d là ant ël presepi.
Mi i j’era bele ambajà[19] e i l’avìa na gòj andrinta che i m’arcòrdo bin ma i sai nen dì.
Ij calabrèis a j’ero partì bonora, la matin dòp, e magna a l’avìa torna butà ‘l Bambin ant ël presepi.
Sël feu a-i era ‘l raminin[20] dël làit e dai véder fioragià[21] ‘d giassëtta as vëddìa che fòra a fiocava.
Camillo Brero
[1] Zampogne
[2] Ogni tanto; talvolta
[3] Otre
[4] Gonfio d’aria; (fig.) vanitoso; pieno di sé
[5] Piattello
[6] Dono; regalo; presente
[7] Alloggiare
[8] Piatto concavo di terracotta
[9] Salame di puro suino conservato sotto grasso
[10] Olla; grosso vaso di coccio
[11] Vinello ricavato dalla torchiatura dei residui delle uve già torchiate, ammorbiditi nell’acqua
[12] Ospitare
[13] Nome del mulo
[14] Tridente
[15] Giaciglio degli animali
[16] Gomito
[17] Balla di paglia o fieno
[18] Assopito
[19] Proprio sorpreso
[20] Pentolino
[21] Decorati a fiori
