FEBBRAIO
Fërvé, curt e crudel, / meisòt pì brut che bel,
Con ëd gel e con ëd calor, / con ij boton an sle fior,
Òh mèis dël Carlevé, / it fass vnì veuja da sauté.
IJ MÈIS di C. Rocco
… Ven sant Ors con sò pajon, / 1’é la marca dla stagion,
e a-i dà man a Sant’Aghëtta, / ch’a fà score la biarlëtta … (continua).
PROVERBI
– Passa nen Carlevé, sensa la lun-a ‘d Fërvé.
-A San Valentin la prima a l’é davzin.
– Se l’Ors la paja a fa suvé, ant l’invern tornoma andé.
Il 1° di febbraio, giorno di Sant’ Orso, secondo la tradizione l’orso si risveglia dal letargo invernale e mette al sole il suo giaciglio (ël pajon).
Se piove o fa freddo ël pajon rimane umido e freddo e l’orso non può tornare a dormire e quindi presto arriverà la primavera. Se invece il tempo è caldo o comunque secco ël pajon si asciuga bene e così il nostro orso tornerà nella sua tana e riprenderà a dormire e l’inverno durerà ancora 40 giorni.
IJ PAN-POCÈT 1 di D. Badalin
Fërvé l’ha rigalami ‘l prum bochèt.
Calanda da ‘nt ël vi, zu dal senté,
o j’heu s-cerì ‘n bel bocc 2 ëd pan-pocèt,
ai pé d’ina rivëtta ‘d ninsolé.
Ël so 3 ‘l lo carëssava ‘n pòch dë sbies
e chiel ël boginava 4 ‘nt l’aria fin-a,
anfrissonanda 5 ‘l fio ch’o l’ava ‘n mes.
Quèj filinèt d’erbëtta goratin-a 6,
ancavalà ‘nsuma dël sò fojëtti,
pariva ch’al lo tnijsso përzoné,
lassand-ji tërmolé ‘n mach ël fiorëtti,
che tëmrosi 7 sercavo ‘l so ‘d fërvé.
Sentind-mi ‘l cheur alégher d’in matèt 8,
j’heu beicà ‘l pian-i verzolin-i 9 ‘d gran,
j’heu beicà ‘l vigni longhi ‘n sij fil-frèt 10
e pèj dla riva 11, delcò ‘s cheur paisan,
l’é fassi bel d’in bocc ëd pan-pocèt.
1 le primule
2 ciuffo
3 sole
4 tremava leggermente
5 rabbrividendo
6 erbetta topina
7 timorose
8 ragazzino
9 verdoline
10 fili di ferro
11 come la riva
QUAND A RIVA CARLEVÉ… di Lidia Giacoletto
Quand a riva Carlevé;
për vestisse fòravia,
vado ‘n serca ‘n sël solé
a sgaté ‘nt la batarìa.
A j’é sempe quaicoslin-a
che a serv për l’ocasion:
un cotin, na vantajin-a
lì stërmà ‘n quaj canton.
A j’é ‘n còfo, j’é n’armari
pien ëd ròba sorpassà
ch’a l’ha dpi che ‘n sentenari
che pi gnun a l’ha dovrà.
Combineus con ij feston,
mudandin-e con pissèt
gropà ‘n vita con ‘d boton
ch’a-j compagno giù al garèt.
Veste ‘d seda con giajèt
ch’a bërluso ‘n sël pi bel;
na caplin-a, ‘n cit corpèt,
tut bordà con un bindel.
Le mitene, na borsëtta
forse dròla, ma ‘d vernis!
A j’é fin-a na trombëtta
che mach pi a sangiutiss.
Tut a va për Carlevé,
tut a serv ant ël vestisse;
pi l’é dròlo mej a l’é.
L’important l’é ‘l divertisse!
IJ FIEUJ ‘D GIANDOJA
Noi soma Fieuj ‘d Giandoja na sola famija
an pias aussé la doja, an pias l’alegrìa
a l’é nòst camp ‘d bataja la tàula prontà
a son nòstra mitraja le bote ambotià.
As viv mach una volta përché sagrinesse
fé vita da marmòta, la pel logoresse
alégher noi baloma, cantoma, crioma
eviva eviva noi, eviva eviva noi.
E tin tin tin, tocand con ël goblòt
e tin tin tin, eviva ij Giandojòt
e tin tin tin, bèivoma dël bon vin
e tin tin tin, ch’as masso ij sagrin.
Fieuj soma dle baldòrie, ma ‘l sangh a l’é nen eva
e për pisté ‘d sicòrie, la man a l’é greva
a coj ch’a l’é tocaje sul camp ‘d SAN – MARTIN
d’arcòrd a l’han lassaje le sòle e ‘l bretin.
Avanti për Dio Bacco, con la bajonëtta
a son sparì ij macaco, soné la trombëtta
Alégher su baloma, cantoma, crioma
Eviva eviva noi, eviva eviva noi.
E tin tin tin, tocand con ël goblòt
e tin tin tin, eviva ij Giandojòt
e tin tin tin, bèivoma dël bon vin
e tin tin tin, ch’as masso ij sagrin.
Questo canto fu presentato a Torino al Teatro d’Angennes, la sera del 15 febbraio 1868 nel corso del carnevale, nell’intervallo della commedia dialettale Da la povertà a la richëssa (1862 – Federico Garelli) ed ebbe immediata fortuna.
In questo stesso teatro, la sera del 11 gennaio 1821, con una dimostrazione politica di studenti scoccò la prima scintilla dei moti rivoluzionari piemontesi per cui il reggente Carlo Alberto proclamò il 13 marzo la “Costituzione di Spagna”, lontana origina della concessione dello Statuto del 1848.
Il Teatro d’Angennes, poi Giandoja, si trovava sulla via Principe Amedeo 26 già Contrada del Teatro d’Angennes; oggi esiste solamente l’antica facciata.
