IJ MÈIS di Carlottina Rocco
STÈMBER
… La marenda ‘s na va an cel,
portà via da San Michel,
ma tra ij bòsch quanti bolè
sota ij fò e ij castagné. …
IJ CARÈJ[1] di D. Badalin
Son dvimi alvé bomben[2] pruma dël so
për na rivëtta ch’j’ava da sapé.
L’é ‘n poncia al brich[3], a sota al bòsch ëd ro[4]
e j’é ’d pù che mesora da marcé
su dal senté dla vigna për ruveji[5],
arziganda[6] ’d ruvé za strassivà[7].
Son travaj dur e in[8] o serca ’d pieji
quand o-i é ’ncora ‘l fresch dla matinà,
e livré[9] pruma che ’l calor ot massa.
Parèj, con ina gressia[10] ’nt na salviëtta
e ‘n tòch ëd bërgonzòla bela grassa,
tnind për ël còl la pinta dla pichëtta[11],
la sapa ’n spala, son partì bonora.
Son ruvà su ch’o l’era beli ciar.
La nebia la montava pròpi ’ntlora
e da là dzori ’s na voghiva ’n mar.
Entr ant ël bòsch a scondi ’n quaj canton[12]
la pinta, për buì[13] fresch quand j’èissa sèj
e mentr a bogg[14] ël fraschi d’in biscon[15],
om treuv a sot ël nas in bel carèj.
A pòs la pinta për podèjlo cheuji
e ‘nt ël gavelo na vogh dj’atri trèj,
a do spani da ’s lì[16], ‘n mes a dël feuji,
con dël capeli ch’j’avo ’n mach dël nèj[17].
Visevna[18] che dij fonz[19] j’heu semp trovana[20],
ma dij carèj ëscur ant sa minera
e gròss parèj, j’ava peu mai gavana[21].
L’heu lassà sté la pinta vanda l’era
e smentiand fin-a ch’j’ava da sapé,
son anfrissami[22] sota a j’acc biscon.
O l’era pin, na ròba da beiché,
tant che ’nt in nen j’heu fana doi baron.
O n’j’era dij pù gròss, dij pù tofon[23],
n’j’era ’nt ël feuji, ‘nt l’erba, ’n mes ai brì[24],
in taca a l’atr, parèj dij vataron[25],
për neuv o des biscon, l’ero ’n mach lì.
Ël brich o l’era za batì dal so
e mi podiva nen chité ’d sërché,
pirché, sgatanda, a na trovava ’nco.
E sevi ’me ch’j’heu fat a piemji dré[26]?
Son gavami da dòss braji[27] e camisa…
Pròpi parèj: a son ëstà ’n midandi[28].
L’heu lià ben l’adverturi[29] con na frisa[30]
e peu j’heu ’mpiji ’d fonz da tuti ’l bandi,
lovandji tucc[31], da nen vansena in.
Pruma ’d dej-ji a l’obergi dël Maté,
peisà ’n sla bassacula[32] dël molin,
j’ero doi miria[33]! Ma vagh a sapé,
l’andèissa semp parèj, tuti ’l matin.
________________________________
[1] Carèj: fungo porcino
[2] Bomben: assai, molto
[3] ‘N poncia al brich: in cima alla collina
[4] Bòsch ëd ro: bosco di querce
[5] Për ruveji: per arrivarci
[6] Arziganda: rischiando
[7] Za strassivà: già molto sudato
[8] In: uno
[9] Livré: terminare
[10] Gressia: forma di pane
[11] Pichëtta: vinello ottenuto dalla fermentazione di acqua, vinacce e zucchero.
Era molto diffuso nelle campagne dove si produceva vino; pochissimo alcolico e molto dissetante se bevuto fresco.
[12] A scondi ’n quaj canton: per nascondere in qualche angolo
[13] Buì: bere
[14] Bogg: muovo
[15] Biscon: arbusto
[16] A do spani da ’s lì: a due spanne da quello
[17] Nèj: colore nero
[18] Visevna: ricordatevi
[19] Fonz: funghi
[20] J’heu semp trovana: ne ho sempre trovati
[21] J’ava peu mai gavana: non ne avevo mai tolti
[22] Anfrissami: infilato
[23] Tofon: grassoccio, cicciotto
[24] Brì: erica
[25] Vataron: zolle
[26] Piemji dré: portarmeli dietro
[27] Braji: pantaloni
[28] Midandi: mutande
[29] Adverturi: aperture
[30] Frisa: fettuccia, nastro
[31] Lovandji tucc: sistemandoli tutti
[32] Bassacula: bascula, stadera
[33] Doi miria: due miriagrammi
