IJ MÈIS di Carlottina Rocco
DZÈMBER
Già na ciòca as sent lontan-a
l’é l’arson ëd na pastoral.
Lus na stèila s’na caban-a,
Pas an Tèra, l’é Natal.
ARCÒRD ËD NATAL
Mama an portava mi e mie seure a vijé1 ant la stala ‘d Bastian.
Intrand, la pòrta a fumava e a përfumava l’aria.
Is setavo sij balòt2 postà tut arlongh3 e a së stasìa càud.
A l’uss a l’avìo anciovaje ‘d ganse4 `d sach ant le filure. Lë fnestròt a l’avìo amborgnalo ‘d paja ma da ‘n véder as vëdìa fòra quand che a fiocava.
Ël lum a pendìa dananz al bast dël Moro e a fasìa fum contra la vòlta. Mi am piasìa vardelo tërmolé e am butava la seugn ant j’euj.
Ai di dla Noven-a ‘d Natal as fasìa la vijà curta, përchè ël prevòst a fasìa fé tut an gesia. As disìa ‘l Bin5 sensa la coron-a, e Bastian al Rechiemeterna a s’alvava e con ël trent a voltava ‘l giass sota la cova dle vache e a-j pentnava la cova dël Mòro.
An cole sèire mama an contava, minca di6, un tòch dël meinagi7 dj’Angej che as prontavo, dij Bërgé che a piassavo sò pascagi8 sij brich ëd j’anviron9, ëd San Giusep e dla Madòna che, va che të va, va che të va, a s’avzinavo a Betelem.
E minca na sèira a chërsìa ant l’aria e ant ël cheur la vzinansa ëd Giusù.
Ant ël presepio ‘d papé10 a-i mancava giusta mach pì Chiel.
La sèira prima ‘d Natal as andasìa an gesia pì lest e noi masnà i corìo su dla rampa.
La fiòca as tacava sota ij sòco e noi i smijavo pì grand. Mama an disìa che Giusù a l’era pen-a lì e mi im lo sentìa avzin… combin11 i savèissa nen andova…
Rivà a ca, mama an signava12 bele Chila, pijandne la man:
“J’era ‘l mal, j’ero le pen-e / ma Giusù che a stà për ven-e / a romprà nòstre caden-e…”
E mi im sentìa coma n’arlichia13 signà d’eva sacral14.
E i m’andurmìa sùbit përchè Giusù, pen-a nà, a costumava15 passé a benedì ij cit andurmì butandje ‘d ròba dossa sota ‘l cussin. Ij grand a vijavo për andé a Mëssa ‘d mesaneuit. Giusù a passava e lor as n’ancorzìo gnanca.
Al di ‘d Natal a l’era festa da la primalba.16 Mie seure e mi is dësviavo bonora e, quand che mama a rivava, la stansia a savìa già përfum ëd portugal. Mi i m’arcòrdo che, na vòlta, Giusù a l’avia portame tre portugaj e ‘n mandarin e anche n’anvlòpa17 ‘d caramele con ël papé colorà.
Mama as fërmava tacà ai ridò18 dla pòrta e an vardava e a l’avìa sò soris pì bel, combin che a chila Giusù a-j portèissa gnente, përchè a l’era già tròp granda. Ant ël presepi a-i era ‘l Bambin e sla caban-a la comëtta.
Mentre i vnisìo da Mëssa, Masin a l’avìa dime che ‘l Bambin a l’avìa portaje na dëmora ‘d tòla lustra19, coma cole che a-i ero an giojera20. A l’é përchè, a la mira21, Giusù a l’avìa finì la ròba dossa.
A ca i l’avìa dijlo a mama e chila a l’avìa ambrassame e basame an sij cavèj e a më smijava anmagonà22.
E mi i son andàit da Masin a porteje na caramela…
Camillo Brero
1. Vijà: lavoro serale in compagnia nelle stalle.
2. Balòt: balla di paglia o di fieno.
3. Arlongh: lungo.
4. Ganse: pezzo di nastro; fettuccia; cordicella; cordoncino.
5. Dì ‘l bin: pregare.
6. Minca: ogni.
7. Mèinagi: il rigovernare la casa; cura delle faccende domestiche.
8. Pascagi: recinto delle pecore.
9. Anviron: dintorni, circondario.
10. Papé: carta; Ij papé: i documenti.
11. Combin: sebbene, benché, quantunque, per quanto.
12. Signé: segnare; Signesse: farsi il segno di croce; Signé: firmare.
13. Arlichia: reliquia.
14. Eva sacral: acqua benedetta.
15. Costumava: avere l’usanza, essere solito, solere;
N.B.: Costum: costume, abito; Costuma: consuetudine, uso.
16. Primalba: alba.
17. Anvlòpa: busta da lettera, sacchetto di carta.
18. Ridò: tendina.
19. Dëmora (dësmora) ‘d tòla lustra: giocattolo di latta lucida.
20. Giojera: vetrina (di negozio).
21. Mira (a la…): punto. Mdd: A la mira ch’i soma nella situazione attuale.
22. Anmagonà: afflitto, accorato.
